Aanwezig
Minstens 30 jaar geleden las ik het boek ‘Aanwezig’ van Jerzy Kosinski. Ik heb uit dit boek veel inspiratie gehaald voor mijn ondernemerschap. Niet omdat het zo’n goed boek is, want het is eigenlijk maar een slecht geschreven romannetje (tenminste voor zover ík me deze opmerking kan permitteren) maar ik heb er wel veel van geleerd. Het is nog steeds te koop bij www.deslegte.com. Het boek is ook verfilmd. De film heet ‘Being There’ met Peter Sellers en Shirley MacLaine in de hoofdrollen.
Het boek gaat over een tuinman die niet kan lezen en schrijven maar die al zijn antwoorden, omdat hij geen andere wereld kent, uit de natuur haalt. Op een gegeven moment komt hij door toeval in contact met de president van Amerika die hem de vraag stelt wat hij vindt van de economische ontwikkelingen en dan antwoordt: “In een tuin is er een groeiseizoen. Je hebt de lente en de zomer, maar je hebt ook de herfst en de winter. En daarna opnieuw de lente en de zomer. Zolang de wortels niet zijn afgebroken, is alles goed en wordt alles goed.”
De president vindt dit een van de meest verfrissende en optimistische verklaringen die hij in lange tijd gehoord heeft. Hij antwoordt: “Velen van ons vergeten dat natuur en maatschappij één zijn! Wij zijn blij met de onvermijdelijke gang der seizoenen in de natuur, en toch raken we overstuur van de gang der seizoenen in onze economie!” De tuinman wordt vervolgens de belangrijkste adviseur van de president, daar is het boek immers een roman voor.
Terugvinden in de natuur
Alhoewel ik katholiek gedoopt ben geloof ik niets van de scheppingstheorie uit de bijbel. Dit in tegenstelling tot de evolutietheorie van Darwin die mij wel als geloofwaardig overkomt. Wij mensen zijn ook ‘gewoon’ hieruit ontstaan. Het is in mijn ogen dan ook niet vreemd dat heel veel van de ontwikkelingen en verschijnselen die we als mens meemaken ook terug te vinden zijn in de natuur.
Omdat ik zelf graag in en met de natuur ben en met mijn geiten, kippen, paarden, weilanden en tuin voldoende vergelijkingsmateriaal heb is het me heel vaak gelukt meestal simpele oplossingen te vinden in die natuurlijke omgeving van relatief complexe vraagstukken.
Recent haalde Paul van Ass de succesvolle maar tevens vaak bekritiseerde coach van het nationale heren hockeyteam, de tuinman nog aan door als motivatie van de verwijdering van twee top hockeyers (Taeke Taekema en Teun de Nooyer) een vergelijking te maken met twee grote bomen in het bos die gekapt moesten worden om de struiken en kleine bomen meer zonlicht te geven. Tevens motiveerde hij zijn besluit om aan te geven dat hij zijn ploeg volledige bevrijding moest geven omdat beide heren binnen het team beklemmend werkten omdat de andere teamgenoten alles over deze twee speelden en aannamen dat zij ook ieder probleem in het veld met zijn tweeën wel op zouden lossen.
Persoonlijk herkende ik heel veel van zijn toelichting in de motivatie van mijn eigen vertrek. Ik ontdekte vooral de laatste jaren voor mijn vertrek dat als ik in een probleem oplossende bijeenkomst zat dan “d’n Abel” wel zou weten waar de oplossing gezocht moest worden. En als je dan de tent veel groter ziet worden en je zelf langzaam aan in de technische afbouw van je kwaliteiten terecht komt dan gaat dat dus beklemmend werken in de vooruitgang van je bedrijf.
Graag geef ik wat voorbeelden om u wegwijs te maken in de parallellen van natuur en het functioneren van organisaties:
- Als je een toom kippen (een aantal hennen en één haan) in je tuin hebt lopen en de haan sterft, dan is er vanaf dat moment veel onrust en zie je je kippen niet meer samen in groepsverband lopen maar alle kanten heen scharrelen. Zodra je er weer een haan bijplaats komt er weer rust en blijven de hennen allemaal in de buurt van de haan en dus elkaar. Ik ben meerdere keren geconfronteerd met teams bestaande uit louter dames. Altijd onrust, altijd spanning, altijd strijd. Oplossing: plaats er een man bij, in wat voor functie dan ook, en er is rust en sfeer.
- Een olifant heeft ongeveer 25 vogeltjes nodig om te blijven leven. Zij pikken de vliegen van zijn huid voor hun voedsel en maken daarmee de poriën van de olifantshuid open zodat die daardoor zijn temperatuur kan regelen en dus blijft leven. Als groot bedrijf moet je zorgen dat je enige kleine concurrenten laat leven, ze houden je fris en gezond.
- Als je een Jack Russell terriër zou vragen hoe hij zijn staartje het liefst gecoupeerd zou willen hebben, iedere week een centimeter of in een keer 10 centimeter tot precies boven zijn poepgaatje dan is het antwoord duidelijk: in een keer. Lering: als je bedrijven reorganiseert doe het dan meteen diep en strak en niet half of in kleine stapjes, pijn doet het toch.
- Als je een boom verplant dan doet die boom er ongeveer 3 jaar over om weer helemaal aan te slaan. Het eerste jaar geeft ze echter nog veel vruchten, ze wil overleven en maakt dus veel vruchtenzaad aan. Het tweede jaar kun je haar water geven wat je wilt, dat werkt niet, eerst moeten de worteltjes weer goed groeien en gevestigd zijn voor ze water op kunnen nemen. Het derde jaar leeft ze weer volledig en zie je weer groei of was de overplanting geen succes. Als je een bedrijf overneemt heb ik altijd drie jaar nodig gehad om te zien of de overname een succes was. Het eerste jaar gaf het nieuw overgenomen bedrijf nog veel winst, het tweede jaar gaat er altijd van alles fout en functioneren de overgenomen mensen in de nieuwe grond, de overnemende partij, niet meer lekker wat je er op dat moment ook aan doet. En pas het derde jaar begint er weer groei te komen in het overgenomen bedrijf, slaat de overname aan.
- Neem twee kikkers, vul twee pannen met water, zet ze alle twee op het vuur plaats in één alvast de kikker, die gaat lekker rondzwemmen in het langzaam opwarmende water totdat dat kookt en dan sterft de kikker. Gooi je de andere kikker pas in het water als het al kookt dan springt hij er à la minuut weer uit. De moraal: veel ondernemers begrijpen door gewenning niet dat ze langzaam aan het sterven zijn met hun bedrijf, wat stap voor stap minder draait. Soms is een plotselinge onverwachte schok heel wenselijk.
- Het gaat altijd bij Darwin over the survival of the fittest. Not the smartest, biggest or the strongest. Wat daarmee gezegd wordt is dat organisaties die zich het beste aan kunnen passen blijven overleven. En dat zijn lang niet altijd de grootste of de sterkste (dinosaurus) bedrijven (kijk maar eens om u heen) maar die bedrijven die het grootste aanpassingsvermogen als mechanisme in zich zelf hebben opgebouwd.
- De laatste woorden van een stervende onderneming zijn vaak: “Dat hebben we nog nooit zo gedaan.”
- Je moet het bos of de kudde wel eens uitdunnen om de anderen te laten overleven.
- Onthoudt dat een wijze uil altijd eerst een uilskuiken is geweest.
- Wat kunt u met de uitspraak: Als de herder een schaap is, is het knudde met de kudde? Juist ja, een leider heeft altijd enige afstand!
- Het joodse spreekwoord “Benader een bok nooit van voren, een paard nooit van achteren en een dwaas van geen enkele kant” heeft mij altijd erg aangesproken.
- Is vluchtgedrag in de natuur niet precies hetzelfde als faalangst bij ons mensen? Ik ben overigens nog opzoek naar de vergelijking van een burn-out bij mensen en wat dat nu precies in de natuur is. Als ik dat namelijk weet zou ik de mogelijke oplossing ook in diezelfde natuur kunnen vinden. Immers aangesproken worden op alle kanten van het menselijk kunnen is m.i. de meest ideale manier om gezond te blijven. Dus het moet mogelijk zijn onder een hoge belasting gemotiveerd en naar tevredenheid te werken zonder stress- of burnoutreacties. En toch krijgen steeds meer mensen daar last van lijkt het. Wat ik in dit verband ook zeker weet is dat je in de natuur ziet dat dalen er voor zijn om van de ene berg op de andere te komen.
- Mijn aversie tegen politiek komt vaak voort uit een gebrek aan kennis van die zelfde politiek. Wist u dat een kieviet in het seizoen ongeveer 7 maal eieren kan leggen, maar indien het eerste broedsel niet wordt weggenomen (als we weer eens een verbod kennen om eerste kievietseieren te mogen rapen) blijft dat beperkt tot één keer. De maatregel werkt dus juist averechts. Beslissen zonder kennis is misschien nog wel dommer dan het lukraak doen van enige voorspelling, las ik eens ergens. Het leerproces voor ondernemers is dat je sommige dingen waarvan je denkt dat ze niet goed zijn of goed gaan gewoon eens even zijn gang moet laten gaan. Er kan best iets moois uit groeien en van sommige zaken heb je nu eenmaal niet meteen verstand of het juiste inzicht.
- Maar ook: ik kom uit een omgeving waar je een slang doodt als je hem ziet. Ik ken echter veel bedrijven waar ze, als ze een slang zien, het eerste wat ze dan doen een slangenadviseur in huren is.
- Als wij een bedrijf overnamen dan was er altijd de eerste weken sprake van grote euforie. Men dacht dat ik de gave had dat als ik er ongeveer 6 weken na overname datum binnenstapte en vroeg of er problemen waren, waar het op dat moment altijd van barstte, ik een soort voorspellende gave had. Echter vergelijk het eens met de geboorte van een kind, moeders is door de vrijgekomen endorfine stoffen tijdens de bevalling altijd euforisch maar 6 weken later is er bijna altijd sprake van huilbuien en soms zelfs een lichte postnatale depressie. Zo gaat het bij overnames ook altijd. Helemaal geen reden tot paniek of gedachten van een mislukte overname.
- Wat denkt u van “de eik zou niet zo sterk zijn als er geen stormen waren” in vergelijking met bedrijven waar het wel eens een tijdje stevig stormt? Als je die eik nou eens vergelijkt met een populier, die snelgroeiende bomen die bijna allemaal na 25 jaar afbreken en omwaaien? En die populieren nu eens vergelijkt met bedrijven uit de internetbubbel, juist ja. allemaal (te) snelgroeiers!
- Ik geloof helemaal niet in het ‘glazen plafond’ maar het is me wel heel vaak opgevallen dat als je vrouwelijke teammanagers hun eigen teamleden laat beoordelen, de vrouwelijke leden in hun ogen zelden echt goed zijn, laat staan voor promotie in aanmerking komen. In de natuur heet dat ‘krabbenmandjes gedrag’. Krabben die uit de mand omhoog proberen te klimmen worden door hun eigen soortgenoten weer naar beneden getrokken.
- In de Chinese astrologie wordt de rat als volgt omschreven: “De rat ziet altijd kansen, is veerkrachtig, spitsvondig, ambitieus, heeft een sterke wil, een scherpe geest en is altijd bezig zijn positie te verbeteren.” Ik weet niet hoe het u vergaat als u deze omschrijving leest maar voor mij was hij heel typerend voor enkele ratten in mijn omgeving.
Het hele jaar moeten er blaadjes groeien aan de boom. Dat is onnatuurlijk. Als mens zijn we bijna losgeraakt van de natuurlijke cyclus. We zouden als ondernemers en als leidingevenden, net als bomen en dieren, meer moeten luisteren naar ons natuurlijke ritme.